Wirusy-wynalazcy

| Nauki przyrodnicze
IGS- CNRS/AMU

Olbrzymie wirusy z rodziny Pandoraviridae mają wiele unikatowych cech. Wydaje się, że do tej listy można dopisać kolejną - bycie "fabrykami" nowych genów.

Zespół Nadège Philippe z Université d'Aix-Marseille wyizolował 3 kolejnych członków tej rodziny. Jeden (Pandoravirus quercus) występował w glebie w Marsylii, drugi (P. neocaledonia) w błotnistej wodzie wśród namorzynów w pobliżu lotniska w Numei, a trzeci (P. macleodensis) w słodkowodnym zbiorniku koło Melbourne. Biorąc pod uwagę izolat z Niemiec (Pandoravirus inopinatum) i 2 pandorawirusy opisane jako pierwsze (P. salinus i P. dulcis), autorzy publikacji z pisma Nature Communications mogli przeanalizować aż 6 przypadków.

Naukowcy z CNRS i innych jednostek badawczych podkreślają, że pandorawirusy są tak duże jak bakterie, a ich genomy są często bardziej złożone niż u części organizmów eukariotycznych; wielkość genomu P. salinus i P. dulcis wynosi, odpowiednio, 1,9 i 2,5 Mpz (milionów par zasad, ang. Mb). Dziwny kształt amfory i nietypowy genom sprawiły, że wirusolodzy zaczęli się zastanawiać nad ich pochodzeniem.

Porównanie 6 znanych przedstawicieli pokazało, że mimo bardzo podobnych kształtów i funkcji, pandorawirusy dzielą tylko ok. połowy genów kodujących białka. Zazwyczaj członkowie jednej rodziny mają więcej wspólnych genów.

Co więcej, Francuzi zauważyli, że u nowych członków rodziny Pandoraviridae występuje duża liczba tzw. genów sierocych ORF-an (od ang. ORFans), które nie mają swoich odpowiedników w innych organizmach żywych. Podobne odkrycia miały miejsce w przypadku wcześniej opisanych pandorawirusów.

Tym, co najbardziej zaskoczyło specjalistów, był jednak fakt, że każdy z pandorawirusów miał inne ORF-any, co zmniejszało prawdopodobieństwo, że zostały one odziedziczone od wspólnego przodka.

Analizy bioinformatyczne wykazały, że ORF-any wykazywały spore podobieństwo do regionów międzygenowych (ang. intergenic region, IGR). Wydaje się więc, że jedynym prawdopodobnym wyjaśnieniem gigantycznych rozmiarów genomów, ich różnorodności i dużego odsetka ORF-anów jest spontaniczne i losowe powstawanie większości genów pandorawirusów w IGR-ach. Przy takim scenariuszu geny pojawiają się u poszczególnych szczepów w różnych miejscach, stąd ich unikatowość.

Gdyby się to potwierdziło, mielibyśmy do czynienia z wirusami-mistrzami genetycznej kreatywności.

Pandoraviridae wirusy pandorawirusy Pandoravirus quercus Pandoravirus neocaledonia Pandoravirus macleodensis geny sieroce