Otyłość - światowy problem

Otyłość jest jednym z głównych problemów zdrowia, towarzyszącym człowiekowi od najdawniejszych czasów. W 1997 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała otyłość za chorobę cywilizacyjną. Na przełomie lat 1980-2008 liczba osób z nadmierną masą ciała zwiększyła się dwukrotnie. W 1980 roku otyłość została  zdiagnozowana u 5% mężczyzn i 8% kobiet, a już w 2008 roku problem  ten dotyczył 10% mężczyzn i 14% kobiet. Według danych zawartych w European Nutrition and Health Report największy odsetek osób otyłych w Europie stanowią mieszkańcy Grecji, w której otyłych jest 28% mężczyzn i 38% kobiet. Najmniejszy odsetek osób otyłych występuje w takich krajach, jak: Francja, Szwecja, Dania i Norwegia, gdzie otyłość obserwowana jest u 7-9% mężczyzn i 6-8% kobiet. Przewiduje się, że do 2015 roku osoby z otyłością będą stanowić 1/10 całkowitej ludności świata.

Otyłość z jednej strony sama w sobie jest chorobą, z drugiej strony zwiększa ryzyko rozwoju wielu innych schorzeń. U osób otyłych główną przyczyną śmierci są choroby układu krążenia w tym: choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze i niewydolność mięśnia sercowego. Ryzyko wystąpienia schorzeń tego układu w otyłości nie zależy wyłącznie od BMI i procentowej zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie, ale przede wszystkim od typu otyłości. Największe powikłania chorób układu krążenia zauważalne są w otyłości brzusznej. Nadciśnienie tętnicze obserwowalne jest trzy razy częściej u osób z nadmierną masa ciała w porównaniu z osobami z prawidłowym BMI. Badanie Framingham podczas czteroletniej obserwacji dostarczyło dowodów, że wzrost masy ciała o 5% zwiększyło występowanie nadciśnienia o 30%. W badaniu u większości kobiet i mężczyzn występowanie nadciśnienia tętniczego łączyło się z otyłością badanych, a wzrost masy ciała o każde 5 kg spowodowało wzrost ciśnienia tętniczego o 4,5 mmHg. Wyniki badań INTERHART przeprowadzonego w 52 państwach udowodniły, że jednym z głównych przyczyn zawałów serca obok nadciśnienia tętniczego i zaburzeń lipidowych jest otyłość. Nieprawidłowa masa ciała odpowiedzialna jest za ok 23% przypadków choroby wieńcowej u mężczyzn i 15% u kobiet. Ryzyko wystąpienia udaru niedokrwiennego wzrasta o około 3-11% z każdym dodatkowym powyżej wartości prawidłowych punktem BMI, a krwotocznego o 1-12% .

Osoby otyłe z otyłością typu brzusznego narażone są ponadto na występowanie charakterystycznego wzrostu zaburzeń lipidowych, z wysokim stężeniem trójglicerydów i niskim stężeniem cholesterolu HDL. Redukcja masy ciała o 10 kg u tych osób może obniżyć poziom cholesterolu całkowitego o 0,23 mmol/l.

Cukrzyca typu 2 ma najsilniejszy związek z otyłością, gdzie 90% osób chorych posiada nadwagę lub otyłość. Badania wykazują, że w ciągu 10 lat chorowania na otyłość ryzyko zachorowania na cukrzycę zwiększa się o 26,2% przy BMI większym niż 37 kg/m².

Ważnym elementem w patomechanizmie powstania cukrzycy w otyłości jest podwyższony poziom wolnych kwasów tłuszczowych co w konsekwencji prowadzi do hamowania utleniania glukozy, zatrzymania glikolizy i wychwytu glukozy. Obniżenie masy ciała o 1 kg na rok w ciągu 10 lat zmniejsza ryzyko cukrzycy typu 2 aż o 33%.

Otyłość związana jest z występowaniem wielu chorób przewodu pokarmowego w tym: choroby refluksowej przełyku, nadżerkowe zapalenie przełyku, przełyk Barretta, polipy jelita grubego, nowotwory jelita grubego, niealkoholowe stłuszczenie wątroby, rak wątroby, kamica pęcherzyka żółciowego, nowotwory pęcherzyka żółciowego i trzustki. Osoby otyłe są 2,5 razy bardziej narażone na refluks lub/i nadżerki przełyku.